Dat was pas winkelen

Vijftig jaar geleden was de Morsweg een bruisend winkellandschap. Aan deze weg alleen al zaten dertien winkeltjes en in de gehele Transvaalbuurt ruim dertig. Dat is zes keer zoveel als vandaag de dag!

Boodschappen doen ging vroeger anders dan wij nu gewend zijn. Elk type product had zijn eigen winkel. Er was een groenteboer voor groenten en fruit, een melkboer voor zuivel, een slager voor vlees, een kruidenier die van alles en nog wat vanachter de toonbank verkocht en een drogisterij voor gezondheidsmiddelen. Inkopen doen voor de hele week was minder gebruikelijk dan nu. Om alles te halen wat je wilde, moest je bijna een hele ‘vierdaagse’ afleggen. Gelukkig hoefde je in de Transvaalbuurt niet ver te lopen, met zoveel winkels op loopafstand!

Wie nu door de Morsweg loopt, komt nog maar weinig winkels tegen. Waarom zijn al deze winkels verdwenen? Ze waren namelijk heel populair onder de buurtbewoners. Iedereen had wel zijn vaste winkels. Toch is er vandaag geen kruidenier of drogist meer te vinden in de gehele Transvaalbuurt. Vanaf de jaren ‘80 begonnen de winkels te verdwijnen en met het jaar 2000 was het grootste deel definitief weg en tot woning gemaakt.

Lia Kerkvliet is geboren en getogen op Morsweg 7, waar haar vader vanaf 1936 melkboer was. Rond 1967 namen Lia en haar man de zaak over. Ze vertelt over de sfeer tussen de winkeliers, want het waren er natuurlijk wel veel:

“Je had natuurlijk de groenteboer, nog een kruidenier, nog een kruidenier, en nog… ja, drie kruideniers zaten er. En in zo´n klein wijkje. Het waren er wel veel.” Zaten die elkaar niet in de weg? “Tuurlijk was er concurrentie,” vertelt ze, “en dat was normaal natuurlijk, gezonde concurrentie, maar niet met de mes op tafel.” Er waren ook patronen in winkelgedrag: men wist wie katholiek en protestant was en dat had invloed op de beslissing bij wie de inkopen te doen. Maar ook andere dingen deden ertoe: “De visboer, meneer Plezier, was voor Feyenoord, en Theo - mijn man - was Ajacied. Dus ja, dan kwam je daar niet.”

Ze blikt terug op de ondergang van de winkels: “We zijn in 2000 de winkel gestopt.” Het verdwijnen van winkels werd echt zichtbaar vanaf de jaren 1995, 1996. “Andere winkels, de bakkerij, de groenteman, stopten al eerder. Ja, ze waren eigenlijk allemaal al weg. Wij waren een van de laatsten die dicht gingen. Maar dat kwam ook door de supermarkten, op een gegeven moment kon je er niet meer tegen opboksen.”

Vanaf de jaren 1980 kwam er een nieuwe concurrent op de markt: de grote supermarktketens. Waar de winkels vroeger op een gezonde manier met elkaar concurreerden, stonden ze nu tegenover de grote supermarktketens, een tegenstander waar zij niet tegenop konden. In de Transvaalwijk hadden de buurtwinkels wel dubbel pech, want de opkomst van de supermarkt viel ook samen met het vertrek van veel bewoners naar de nieuwbouwwijk De Stevenshof. Veel panden aan en rond de Morsweg werden opgekocht door huisjesmelkers, en verhuurd aan tijdelijke bewoners, die niet per se een binding voelden met de lokale winkeltjes.

De meeste winkels hielden het hierna niet lang vol. Een aantal, zoals de melkboer Kerkvliet, richtten hun zaak steeds meer in als een supermarkt. Maar het was tevergeefs. Vandaag de dag is de supermarkt de voornaamste plek waar buurtbewoners hun dagelijkse boodschappen halen. Terugblikkend merkt Lia op: “Voor het gemak is het beter, maar voor het sociale zijn al die winkeltjes beter.”

Wil je meer lezen over de sociale functie van buurtwinkels? Klik dan hieronder.

Toch is het leven nog niet helemaal verdwenen uit De Morsweg. Een paar winkelpanden zijn nog in bedrijf. Laten we een kijkje nemen bij een aantal overlevende winkels aan de Morsweg. Als eerste draaien we ons om en lopen we naar Morsweg 40: daar zit snackbar De Smulshop.