Boerenbedriegers

Bilderdijk was heel bedreven in het tekenen van trompe-l’oeil-voorstellingen, in het Nederlands ‘boerenbedriegers’ geheten. Door kunstig gebruik van licht- en schaduwwerking wekken de afgebeelde objecten in dit genre de indruk echt te zijn.

Zowel de boerenbedrieger met de geit (1771?) als die met ‘Sic transit gloria mundi’ (1789) brengt de optische illusie teweeg van een serie documenten die schots en scheef naast of half over elkaar op tafel liggen. De boerenbedrieger met de geit demonstreert Bilderdijks eruditie: zo verwijst de geit (in het Grieks: ‘tragos’) mogelijk naar de Griekse tragedie en zijn er verwijzingen naar Franse, Latijnse en Oudgriekse auteurs. Op de boerenbedrieger staat het jaartal 1771, maar mogelijk antidateerde Bilderdijk het werk en was het niet gemaakt door een vijftienjarige maar door een volwassen man, die de kijker ook in dit opzicht wilde bedriegen, en die tegelijkertijd de wereld wilde overtuigen van zijn talenten. Ongetwijfeld is er een verhuld verband tussen de verschillende teksten en afbeeldingen, maar de betekenis van het ensemble is tot op heden helaas onopgehelderd gebleven.

De boerenbedrieger met ‘Sic transit gloria mundi’ (zo vergaat des werelds glorie) bevat diverse verhulde verwijzingen die inmiddels opgelost zijn. De vrouwenfiguur links beeldt bijvoorbeeld de Bijbelse Rebecca af, een verwijzing naar Bilderdijks eerste vrouw Catharina Rebecca Woesthoven. De prent zou tot bedoeling gehad hebben het verdriet van Catharina over het verlies van haar vierde kind te verzachten.