Een bunker in de buurt

De aanwezigheid van de bezetter heeft flinke sporen achtergelaten in het collectieve geheugen van de Transvaalbuurt, vooral rond de bunker. Sommige bewoners doen daar vandaag de dag nog steeds wat mee. Ze maken fotoboeken, wandelen langs plaatsen waar de oorlog zichtbare sporen heeft achtergelaten in de wijk en delen hun herinneringen met elkaar – en nu ook met ons.

De herinneringen van buurtbewoners aan de bunker verschillen van persoon tot persoon. Een bewoonster vertelde dat zij als kind na de oorlog altijd bij de bunker en de schuilkelders speelde: ‘Het was hartstikke leuk. Het had kamers en hele dikke muren.’ Een andere bewoner speelde ook bij de oorlogsgebouwen: ‘Je had een soort onderdeel van de Atlantikwall . Daar stonden nog betonnen staketsels van een bunker en daarnaast stond een tank val. Die tank val dat was een diep en breed water en daar waren ook slootjes waarin we kikkervisjes en kleine visjes vingen, en in de winter schaatsten we er veel.’

Maar bij precies dezelfde plek hadden de ouders van de bewoners heel andere herinneringen, vertelden ze. De vader van een van de bewoonsters heeft ondergedoken gezeten in de Transvaalbuurt en moest ook vluchten voor vallende bommen, bij het bombardement op de Leidse sporen op 10 en 11 december 1944. Een huidige bewoner die de oorlog zelf heeft meegemaakt als kind heeft ook over dit bombardement, waarbij de wijk per ongeluk is geraakt, vertelt: ‘De tendens was: teleurgesteld dat ze niet mikken konden. Maar we werden er pertinent niet banger door, maar meer van: verdorie. Als je dan iets doet, doe het dan goed. Mijn vader heeft na het bombardement nog meegewerkt met de mensen, om te helpen daar in de huizen met de mensen die gewond waren. Dat weet ik dus wel nog.’ Wat in de herinnering van de een dus een spannende speelplaats was, is voor de ander de plek van verschrikkelijke oorlogsherinneringen.

Door deze herinneringen komt de oorlog weer dichtbij. Het laat ook zien waarom door de jaren heen de ene buurtbewoner anders tegen de oorlogsbunker aankijkt dan de ander. De een associeert de bunker met de oorlog en wil hem daarom weg hebben of juist behouden als monument ter herinnering. De ander heeft geen weet van het oorlogsverleden van de bunker en hecht er weinig waarde aan. Wat er met de bunker moet gebeuren is al decennia een lopend debat. Lees snel verder om erachter te komen wat de toekomst van deze bunker kan worden…!