De Leidse Transvaalwijk

Wie door de Morspoort, de westelijke stadspoort van Leiden, loopt, komt terecht in de wijk Transvaal. Een wandelaar vandaag de dag passeert deze poort op weg naar de Morspoortgarage waar de auto geparkeerd staat voor een dagje Leiden. Een student fietst deze route richting de roeivereniging Njord of naar diens studentenhuis in de wijk. Een ander stopt wellicht bij de Turkse bakker Gülcan om wat lekkers te halen voor het weekend.Meer weten over de lekkernijen en winkels in de Transvaal? Neem een kijkje bij het verhaal over de winkels aan de Morsweg. De Transvaalwijk, gelegen tussen de spoorlijn en de Rijn en het Galgewater net buiten de stadssingels, is nu een onderdeel van Leiden, maar iets meer dan een eeuw geleden zat de vork nog anders in de steel.

Het gebied dat nu de wijk Transvaal is, behoorde eerst toe aan de gemeente Oegstgeest. De stedelijke begrenzingen van Leiden waren in de zeventiende eeuw nog de singels. De omliggende randgebieden waren nog onderdeel van andere gemeenten zoals Leiderdorp en Oegstgeest. De Morspoort diende als een daadwerkelijke grens tussen de twee gemeenten Leiden en Oegstgeest.

In de negentiende eeuw begon Leiden uit zijn voegen te groeien en begon de gemeente te kijken naar ruimte om uit te kunnen breiden. De omliggende gebieden, zoals de Transvaalwijk, werden stukje bij beetje onderdeel gemaakt van Leiden. Het resultaat was en is de Transvaal, een beweeglijke buurt met een rijke geschiedenis.In het gebied van de huidige Transvaal bevonden zich eeuwen terug eerst landgoederen en later herenhuizen waar gegoede burgers woonachtig waren. In de vorige eeuw is het ook een plek geweest waar arbeidershuizen werden gebouwd ten behoeve van de fabrieken die op deze grond verrezen.Meer over de geschiedenis van deze locatie is te vinden in het verhaal Tussen stadsvilla en studentenflat.

Dit verhaal vertelt aan de hand van deze kaart uit 1920 over de verschillende grenzen die deze wijk gekend heeft en zal ons zo een inkijkje geven in haar geschiedenis. Reis je met ons mee naar het Galgewater, de natuurlijke grens van de wijk?