De schilder

Zo’n foto kwam er dan bijvoorbeeld uit te zien als de foto in fig. 1, gemaakt door Hendrik Breitner. Hij maakte wel vaker portretten van naakte vrouwen. Op de foto zien we de kenmerkende tapijten die in bordelen moeten hebben gelegen. Ook zien we een onbekende vrouw, naakt op een bed.

Vanaf de jaren 1880­ werden voor het eerst prostituées vereeuwigd, gewoon zoals ze hun dagelijks leven leefden. Voordien werden beeltenissen van prostituees moraliserend gebruikt of slechts als historische afbeeldingen. Prostituees werden niet alleen gefotografeerd, maar ook geschilderd. Deze kunst werd geïnitieerd door de schilders van Tachtig, de Nederlandse tak van het impressionisme. Leden waren bijvoorbeeld schilders als Hendrik Breitner en Isaac Israëls, maar ook schrijvers zoals Herman Gorter. De club verenigde zich zo rond 1880 en streefde naar L’art pour l’art, ‘kunst om de kunst’. Er was geen moraliserende of emblematische kunst te vinden. Deze kunstenaars legden de moderne stad vast zonder verdere connotaties. Het einddoel was louter om schoonheid te scheppen.

Hoewel nooit helemaal zeker is vastgelegd of het prostituées waren in de schilderijen van Nederlandse schilders, is het zeer aannemelijk. De kunstenaars beeldden vrouwen van verschillende lagen in de samenleving af. Zo was het voor hen gewoon dat de volksvrouwen, dienstmeisjes en schoonmaaksters ook op hun doeken verschenen.

We weten ook dat deze avant-garde kunstenaars rond de eeuwwisseling een intens leven leidden. ‘Nachtvlinders’, oftewel prostituées, waren dan waarschijnlijk ook geen onbekend terrein voor hen. Daardoor is het aannemelijk dat zij dit soort vrouwen ook afbeeldden. Er werd gestreefd naar een realistische weergave van Amsterdam, eentje waar dames van lichte zeden gewoon in thuishoorden.

Een ander onderdeel van het straatleven in Amsterdam was de politie. Klik hieronder als je meer wilt weten over het uiterlijk en de praktijken van de politie in die tijd.