Stap 5 van 5

Money, money, money

Nu we dit weten, kunnen we het leven en de functie van onze mummie reconstrueren. Valken waren heilige dieren, verbonden aan de god Horus. Deze mummie moest dus waarschijnlijk als votiefgift aan Horus geofferd worden, om iemands gebed te ondersteunen. Een (waarschijnlijk) onwetende Egyptenaar heeft deze mummie aangeschaft bij een tempel, denkend dat het een valk bevatte die hem zou helpen een verzoek aan Horus te doen. Hij werd misleid; de mummie bevatte helemaal geen valk. Of was het toch niet zo belangrijk dat de mummie daadwerkelijk een valk bevatte?

Maar we kunnen nu ook nadenken over het motief van de verkopers. Het zal de taak van de priesters van de tempel geweest zijn om deze dieren(mummies) te fokken en te verkopen. Misschien was er soms te veel vraag naar valkenmummies en waren er maar weinig beschikbare valken. Dus waarom zouden ze niet gewoon wat andere vogels mummificeren, er een valkengezicht op tekenen en het als valk verkopen? Of was het helemaal niet nodig dat er daadwerkelijk een valk in zat?

Onze ‘valk’ is zeker niet de enige Egyptische dierenmummie die niet bevat wat de bedoeling was. Het blijkt dat minder dan de helft van alle bekende votieve mummies een compleet en ‘correct’ dier bevat.L. McKnight, ‘Appearance and reality in ancient Egyptian votive animal mummies’, in Journal of Ancient Egyptian Interconnections 20 (2018), 52-57. Soms zijn ze simpelweg gevuld met zand, stokjes of stof. Of ze bevatten maar de helft of zelfs enkel een paar botjes of veren van het dier dat erin zou moeten zitten.

Deze praktijken roepen een boel interessante en belangrijke vragen op. Bijvoorbeeld: waren de priesters met het misleiden van hun kopers niet ook bezig de goden zelf te misleiden? Was dit niet in strijd met hun overtuigingen? Zouden de goden niet hun toorn over deze priesters ontketenen voor het verkopen van vervalsingen? Of vonden de priesters wat ze deden helemaal niet zo erg, of geloofden ze niet in wat ze verkochten?

Aan de andere kant kunnen we ons ook afvragen of dit niet gewoon een geaccepteerd gebruik was. Misschien werd een deel van het dier net zo functioneel ingeschat als het hele exemplaar. Als de dierenmummie simpelweg een afbeelding moest zijn om verbinding te zoeken met een god, was het dan misschien ook goed genoeg om een mummie te maken die er simpelweg op leek? Misschien wisten de pelgrims wel dat ze geen echte dieren kochten. Waren incomplete of lege ‘vervalsde’ mummies gewoon de goedkopere optie? En last but not least, is het belangrijk nog te noemen dat onze mummie wel een compleet vogelskelet bevat. Alleen niet de ‘goede’. Iemand heeft duidelijk hard zijn best gedaan om deze mummie eruit te laten zien als een vogel. Waarom? Waarom is het niet gewoon gevuld met zand, als dat ook een optie was?

Het is duidelijk dat er nog heel veel te zeggen en te vragen blijft over dit fascinerende type mummie, en zelfs dit specifieke geval. Onderzoek ernaar kan ons helpen het leven in het oude Egypte en de praktijk van religie in die tijd beter te begrijpen. Archeologen vinden nog steeds dierenmummies in alle soorten en maten, compleet en incompleet, ‘nep’ en ‘echt’. Dus laten we hopen dat we ooit meer antwoorden zullen vinden.