DIY

In 2018 is vanuit het project A New History of Fishes aan de Universiteit Leiden een draakje vervaardigd naar de tekst van Gessner. Hij geeft aan dat je het lichaam van de rog moet verdraaien, het hoofd en de mond vervorm je en sommige delen snij je weg of bij, zoals het onderste en bovenste deel van de vleugels. Dat wat overblijft van de vleugels richt je op. Omdat Gessner het eindresultaat heeft afgebeeld, is ook duidelijk hoe dit eruit moet zien.

Waarover Gessner niets zegt, is wat hierna moet gebeuren. Om een draakje te worden zoals dat van het Naturalis zal je de rog ook moeten drogen en vernissen. Maar hoe droog je een draakje? Het ligt voor de hand om eerst te kijken naar de diverse methodes waarmee vis destijds gedroogd werd om het lang te kunnen bewaren.

Vis is bederfelijke waar, maar kan in gedroogde vorm lange tijd goed blijven. Hiervoor waren in de zestiende eeuw verschillende methodes in zwang. Vis kon gezouten worden, of gerookt, en werd ook wel gedroogd door die buiten in een droogkast te hangen, achter gaas om de vliegen weg te houden. In alle gevallen geldt echter dat vissen meestal in kleine stukjes werden gesneden, omdat ze anders niet droog genoeg werden. Veel draakjes uit de zestiende en zeventiende eeuw zijn inderdaad vrij klein. Zo’n klein draakje droogt vrij snel, en hoef je niet eerst in stukjes te snijden, zoals bij het drogen van grotere vissen wel gebeurde. Omdat het tegenwoordig haast niet mogelijk om zo’n klein rogje te pakken te krijgen - die worden als bijvangst teruggegooid - is de reproductie van Gessners draak gemaakt van een exemplaar van ruim twee kilo. Zo’n groot beest is een stuk lastiger te drogen. Uiteindelijk is daarom besloten om dit draakje te mummificeren.

Dit proces van mummificatie wordt bereikt met behulp van natron. Natron is zout dat van nature voorkomt in zoutmeren in Egypte, en werd gebruikt door de oude Egyptenaren om hun doden te mummificeren. Natuurlijk natron is hier nauwelijks te krijgen, maar het is wel makkelijk na te maken. Natron bestaat uit natriumwaterstofcarbonaat en natriumcarbonaat met een beetje natriumchloride en natriumsulfaat. Deze ingrediënten kunnen we in de juiste verhouding bij elkaar krijgen door een deel keukenzout te mengen met twee delen zuiveringszout en twee delen schoonmaaksoda. Met huis-, tuin- en keukenmiddelen kun je dus je eigen draak maken. Wees wel voorzichtig, draag handschoenen en zorg dat er geen natron in je ogen komt.

Onze versie van Gessners draak heeft zes weken in een bak met natron gelegen. Zo eens per week is het natron vervangen. Omdat zo’n grote rog niet met uitgestrekte staart in de bak past hebben we de staart om het lichaam gekruld. Na zes weken zijn de laatste vochtige plekjes met een handföhn gedroogd. Vervolgens is de draak gevernist en van glazen ogen voorzien. Het resultaat is behoorlijk griezelig.

Naast de methodes die hier genoemd worden, zijn er andere manieren om dieren te preserveren. Natron is een redelijk veilig middel, maar vele middelen die voor dit doel gebruikt zijn, waren minder onschuldig.