Stap 2 van 8

De persoon erachter leren kennen…

Fig. 1: “Gebatikte goederen, Mevrouw  Jans in Pekalongan, ook Sarongs van Djokja, Solo en Pontianak.” Bron: Bataviaasch nieuwsblad, datum: 16-01-1901 Delpher.nl

Fig. 1: “Gebatikte goederen, Mevrouw Jans in Pekalongan, ook Sarongs van Djokja, Solo en Pontianak.” Bron: Bataviaasch nieuwsblad, datum: 16-01-1901 Delpher.nl

Mevrouw Adelheid Johanna Paulina Jans (née Veenstra, geboren in 1850, overleden in 1933) stond bekend als een van de eerste batik-entrepreneurs die batik produceerde onder eigen naam.

Terwijl de meeste batik-entrepreneurs uit deze tijd een Javaanse, Soedanese of Peranakan-Chinese afkomst hadden, waren de ouders van J. Jans beiden Nederlands (volgens Veldhuisen) Helen et al., 2012. Ze was geboren en getogen op Java en had voor haar huwelijk al haar batikatelier opgericht. Gedurende deze tijd is "Nederlandsch-Indië", of Nederlands-Indië, ontstaan als gevolg van de kolonisatie van Indonesië door de Nederlanders. Daarom bood haar huwelijk met een Nederlandse advocaat genaamd Theodore J. Jans haar enkele voordelen; ze kon hierdoor toetreden tot Europese hogere klasse.

Haar geprivilegieerde status binnen de Europese gemeenschap in Pekalongan weerhield haar er niet van om de lokale (Javaanse) cultuur te omarmen. Voor haar huwelijk droeg J. Jans al sarong en kebaya wanneer ze evenementen van de Nederlandse hogere klasse bijwoonde. Helen et al. (2012) Dit komt waarschijnlijk door haar aanpassing aan en omarming van de Javaanse cultuur, of misschien door haar trots als eigenaar van een batikatelier.

Ze woonde in een groot huis, in wat we nu als koloniale stijl beschouwen, in de hoofdstraat van PekalonganVeldhuisen, 2007, dat liep van het residenthuizen van noord naar zuid. Ze had vijf kinderen, een meisje en vier jongens.

Zoals vermeld in “Batik Pesisir: een Indonesisch erfgoed” Helen et al. (2012), zijn sommige werken van J. Jans welbekend. Ze was zelfs verantwoordelijk voor de voorbereiding van een officieel geschenk aan koningin Wilhelmina, dat verschillende beroepen van Pekalongan vertegenwoordigde.

Sommige van haar stukken zijn ook te zien in de koninklijke collectie van koning Rama V in "A Royal Treasure: The Javanese Batik Collection of King Chulalongkorn of Siam".

De batik van J. Jans staat vooral bekend om de boeketten, meestal getekend in zachte pastelkleurige motieven en omlijst met felrode ornamenten. Door hard te werken bereikte zij veel- in 1909 werd haar werkplaats een van de grootste in de stad met 60 Javaanse batikmakers.

Helaas verkocht J. Jans tussen 1911 en 1915 haar batikfabriek aan ene mevrouw Wiler, die het vervolgens verkocht aan Jacqueline van Ardenne in Pekalongan - er werd gespeculeerd vanwege financiële moeilijkheden. Vanwege de speculaties blijft de verblijfplaats van J. Jans na de verkoop onzeker - is ze verhuisd naar de plantage van een vriend in Semarang? Of besloot ze naar Nederland te gaan?

Wil je hier dieper induiken?Hier vind je een uitweiding