Een arbeidersgemeenschap

Dit object is een fragment van een groter stuk kalksteen, beschreven in zwarte inkt met een rietpen. In het oude Egypte gebruikten professionele administratieve schrijvers zulke kalkstenen stukken vaak als schrijfoppervlak. Egyptologen noemen die stukken kalksteen ostraka (meervoud; het enkelvoud is ostrakon). Wanneer Egyptische schrijvers geen papyrus gebruikten, maakten ze vaak ostraka, voornamelijk voor administratieve documenten.

Er zijn duizenden ostraka geschreven in Deir el-Medina, de huidige naam voor de nederzetting waar de schrijver van ons ostrakon leefde (fig. 1). Tussen ca. 1506 en 1100 v.C woonden er necropolisarbeiders die de koninklijke graven in de nabijgelegen heuvels van Thebe uithakten en decoreerden. Deze elite grafbouwers werden door de Egyptische staat betaald in rantsoenen die aan de nederzetting geleverd werden. Dit weten we dankzij de vele administratieve documenten die door verschillende administratieve schrijvers uit het dorp opgesteld zijn (fig. 2).Kom meer te weten over Deir el-Medina en haar gemeenschap op deze website. De Universiteit Leiden heeft een database samengesteld met documenten uit Deir el-Medina alsook een uitvoerige bibliografie over haar gemeenschap, hier te vinden.

Deze administratieve schrijvers schreven in het hiëratisch, een cursiefschrift dat verwant is aan het hiërogliefenschrift. Het hiëratische schrift is complex en moeilijk om onder de knie te krijgen. Dat maken we tenminste op uit de verschillende schrijfoefeningen van schrijvers in opleiding die gevonden zijn in Deir el-Medina (fig. 3).Voor meer informatie over leerlingen in het oude Egypte, zie Nikolaos Lazaridis, 2010, ‘Education and apprenticeship’ in: UEE. Voor meer informatie over schrijfoefeningen, zie Judith Jurjens, 2019, ‘The Teaching of Khety Twice – A New Reading of oBM EA 65597 as a School Exercise’ in: JEA. In feite was de geletterdheid in de elite arbeidersgemeenschap waartoe onze schrijver behoorde uitzonderlijk hoog. Toch was hij waarschijnlijk geen formeel opgeleide schrijver. Dit weerhield hem er echter niet van zijn eigen administratieve documenten te maken. Hoe kreeg hij dat voor elkaar?