Trots donker met een lichte huid

Ik ging naar de markt, en ik stond bij een kraampje met tweedehands kleding. Toen ik een lap stof in mijn nam, hoorde ik twee donkere meisjes achter mij zeggen: “Tsk, kijk nou; ai loekoe, ai loekoe, ai loekoe, maar niets kopen!” Ik draaide me om en zei: “Neem het maar, koop het maar, maar er zit wel een gat in!” Het ene meisje zei tegen de ander: “Ik zei toch dat die bakra’s Sranan verstaan? Je moet oppassen wat je zegt!”

Mijn oma ziet haarzelf niet als wit, maar haar huid vertelt een ander verhaal. Mensen zien haar trotse, donkere figuur niet. Het is haar taal, Sranan, die haar echte (huids)kleur laat zien. Mijn oma’s huidskleur speelt een grote rol in haar Nederlandse leven, net als de Haagse Markt. Hier kocht ze altijd al haar boodschappen en alle spullen die ze doos voor doos verstuurde naar Suriname. Zoals vele Surinamers in Nederland is mijn grootmoeder in haar eentje een complete liefdadigheidsorganisatie. Als peetmoeder van de Haagse Markt heeft ze veel ervaringen gehad zoals die in de geluidsopname.

Op de markt kocht ze ook alle stoffen en fournituren die ze nodig had om mee te naaien. Mijn oma is een getalenteerd naaister. Omdat ze weet hoe ze spullen moet maken, kan ze ook, op een bepaalde manier, haar eigen herinneringen maken. Toen ze moest verhuizen, nam ze een stapel stof en een doos vol onaangeklede poppen mee, allemaal met donkere huid, op één na.

Sinds mijn oma minder mobiel is geworden, brengt ze veel tijd door achter de naaimachine met het maken van traditioneel Surinaamse rokken en hoofddoeken voor de poppen. Maar toen gebeurde het: de doos met poppen was leeg, behalve die ene witte pop. Het was de enige pop die overeenkwam met de huidskleur van mijn oma, maar ook de enige pop waar ze zich niet mee kon identificeren.

Ze besloot om de pop alsnog aan te kleden, maar pas toen het duidelijk was dat ik haar niet kon helpen een nieuwe lading bruine poppen te vinden. Ze kleedde de pop aan in de stijl van ala kondre, dat letterlijk vertaalt naar ‘alle landen’ en het gehele spirituele pantheon van Suriname op religieuze wijze representeert. Mijn grootmoeder stuurde mij via WhatsApp foto’s van het resultaat, met als bijschrift:

Tja, helaas, het is een witte pop. Maar toen dacht ik: witte mensen in Suriname dragen ook kotos. En omdat het toch de laatste in de doos was, dacht ik dat ik ‘m maar gewoon moest aankleden. Veel werk, maar dan heb ik in ieder geval wat te doen.