Het eetgerei gemaakt van kalebas

Over het gebruik van de kalebas zijn er binnen de Surinaamse samenleving verschillende meningen en interpretaties. Met name religie speelde een belangrijke rol bij deze meningsvorming. Tijdens de slavernijperiode werden rituelen en geloofsovertuigingen van de tot slaaf gemaakten veracht, verboden en als niet geciviliseerd en heidens beschouwd door de witte overheersers. Hierbij speelde vooral de kerk een belangrijke rol. Attributen en objecten die verbonden waren met rituele handelingen waren ten strengste verboden voor gebruik in zogenaamde moderne, geciviliseerde, christelijke situaties.

Omdat de tot slaaf gemaakten de kalebas ook gebruikten voor rituele, geneeskrachtige en spirituele doeleinden werd het sterk geassocieerd met vergelijkbare heidense voorwerpen. Binnen de kerk wordt het gebruiken van een kalebas gezien als een zondige handeling. Aangezien ik in een streng christelijk gezin ben opgevoed, was het gebruik van een kalebas dus niet normaal. Bij het doen van onderzoek voor mijn promotieonderzoek in sociale antropologie raakte ik echter geïnteresseerd in de rituelen en gebruiken van de Afro-Surinaamse cultuur. Zodoende raakte ik betrokken bij evenementen en huiselijke omstandigheden van informanten die de kalebas wel centraal stelden in hun leven.

Zo werd ik uitgenodigd voor een spiritueel evenement ter afsluiting van het jaar, genaamd Taki Tangi (Breng dank). Voor deze bijeenkomst was het een vereiste voor elke participant om een eigen drink- en eetkalebas mee te nemen met bijbehorende kalebaslepel. Het evenement was bedoeld om een ode te brengen aan de voorouders en samen met hen een maaltijd te nuttigen als dank voor hun begeleiding gedurende het gehele jaar en om hun verdere begeleiding af te smeken voor het aankomende jaar. Ik moest een vriendin vragen om assistentie bij het aanschaffen van deze specifieke attributen, aangezien ik geen weet had van het gevraagde.

Op de avond van het evenement voelde ik tijdens het drinken en eten uit de kalebas een sterke verbondenheid met een pure, spirituele kracht in mij. Het leek wel alsof ik via de kalebas rechtstreeks contact legde met het verleden. Het bestaan van mijn voorouders werd zeer levendig voor mij en evenzo het besef van de ‘kracht van de kalebas’, zoals het door velen van mijn informanten werd aangeduid: het bewustzijn van wat is geweest. Dat heeft ervoor gezorgd dat wij zijn wie wij heden ten dage zijn, nazaten van een volk dat dwars door onderdrukking, vernedering, ontwrichting en beroving heen een standvastige en rijke cultuur heeft weten op te bouwen.

Vanaf die dag heb ik het gebruik van de kalebas in mijn eigen huis geïntroduceerd. De eet-, drink- en lepelkalebas worden vooral op bijzondere dagen, zoals tijdens de viering van de afschaffing van de slavernij in Suriname (1 juli 1863-1873), op de eettafel gelegd. Een grote kalebas in de badkamer dient op zo een bijzondere dag als schepkom om een verfrissend kruidenbad te nemen.