“Spoglia te e vesti me”
Fig: De vader van Zezolla ontmoet de fee op Sardinië
Het duurde slechts vier dagen voordat de dadel uitgroeide tot een prachtige palm zoals die op deze kaart. Hermann Zippel, een wetenschapper, en Carl Bollmann, een kunstenaar, maakten deze kaart tussen 1876 en 1899 als onderdeel van de Ausländische Kulturpflanzen in Farbigen Wandtafeln, ‘planten uit vreemde culturen op kleurrijke muurkaarten’. Voor Duitsers was deze palm exotisch, voor Basile niet. Minder gebruikelijk was het feit dat uit de dadelpalm een fee tevoorschijn kwam, die de boom in een magisch object veranderde. Samen konden de fee en de dadelpalm Zezolla geven wat ze maar wilde, maar alleen door het volgende uit te spreken:
Dattero mio dorato, con la zappetta d’oro t’ho zappato; con il secchietto d’oro, innaffiato; con la fascia di seta t’ho asciugato. Spoglia te e vesti me! Quando poi vorrai spogliarti, cangia l’ultimo verso e di’ — Spoglia me e vesti te.
De schoffel, de zijden handdoek en de gouden emmer werden aan het verhaal toegevoegd om de vrucht te cultiveren. De boom in het verhaal, hoewel het een vrucht van de natuur is, verandert in een geobjectiveerde entiteit die op verzoek objecten produceert. Bovendien maken deze objecten het mogelijk om de plot een andere wending te geven en introduceren ze een bondgenoot voor Zezolla: haar persoonlijke boom-fee. De groep objecten is dus een breed en complex vertelmiddel: de objecten transformeren, bieden hulp aan de protagonist en helpen de vertelling vooruit. In feite kunnen we al deze dingen ook beschouwen als “deus ex machina”, vanwege het feit dat de objecten plotseling werden verworven en door de Sardijnse fee geschonken werden om de hoofdpersoon te redden. De term deus ex machina is een vertelinstrument, waarbij een beroep wordt gedaan op een God die uit het niets komt om de plot van een verhaal op te lossen. Aristoteles was de eerste die de term in het Grieks gebruikte, die gelijk is aan de Latijnse term. Bovendien werd deus ex machina door Euripides in het Griekse theater geïntroduceerd.
Ook in de Duitse versie van Assepoester van de gebroeders Grimm speelt een boom een belangrijke rol. Maar een dadelpalm in Duitsland...?