De Swahili doek
Fig. 5: Een kanga uit Kenia met een palmboom – collectie wereldculturen – TM-5050-8
De kanga is een rechthoekige, gedrukte katoenen doek die door veel vrouwen uit het oosten van Afrika dagelijks wordt gedragen, voornamelijk door vrouwen die behoren tot de Swahili bevolking in Tanzania en Kenia. De opdruk bestaat uit een kader en een centrale afbeelding. Op de onderzijde van de doek staat een korte tekst in het Swahili. Dit zijn vaak gezegden, raadsels, statements of scherpe opmerkingen, die als de naam van de kanga beschouwd worden.
Onze kleurrijke doek werd door de vrouw die het droeg, gebruikt als communicatiemiddel, alhoewel dit op het eerste gezicht niet meteen te zien is. De taal van vrouwen in de openbare ruimte is nogal beperkt geweest, en is in veel gevallen nog steeds beperkt. De kanga’s kunnen dit tot op zekere hoogte omzeilen. Ze stellen vrouwen in staat om taboes, zoals seksualiteit of jaloezie, aan te kaarten. Daarnaast kunnen kanga’s ook wensen of spreuken uiten, of politieke problemen aankaarten.
Zowel de tekst als de kleur van de stof spelen een belangrijke rol in deze vorm van communicatie. Een donkerblauwe of zwarte kanga, bijvoorbeeld, staat voor verdriet, maar een groene kanga laat zien dat de draagster verliefd is. Rood en zwart staan voor woede, en lichte kleuren voor vreugde.
In de uitweiding hieronder kan je meer leren over de achtergrond en de geschiedenis van kanga’s, maar als je niet kan wachten om te horen over de betekenis van mais, kleuren en andere karakteristieke elementen op deze kanga, ga dan naar de volgende stap.