De schilme(i)sjes

Ton wijst aan dat de stenen vlak naast deze deurpost helemaal glad zijn gepolijst. Als je met je hand er overheen gaat, voelt het zacht aan - bijna niet meer als steen. Maar zodra je je hand verplaatst naar de stenen ernaast, voelen die weer ruw aan.

Dit is het gevolg van de messen die jaar in jaar uit geslepen werden aan de stenen van de muur, vertelt meneer Bastiaan. Vroeger stond er schuin tegenover de Wolmaransstraat namelijk een enorme conservenfabriek - de fabriek Nieuwenhuizen. Nieuwenhuizen produceerde groentenconserven zoals sperziebonen, tuinbonen, doperwten, en worteltjes. De fabriek was tot 1972 in gebruik. Ton en Loes hebben dat dus zelf niet meegemaakt, maar Ton weet er nog aardig wat over te vertellen.

In de omgeving van de fabriek bevonden zich verschillende straten met arbeiderswoningen, en één daarvan was de Wolmaransstraat, gebouwd in 1880. Alle huizen in deze straat waren arbeiderswoningen. Vaak werd de huur (deels) betaald door te werken in de fabriek. Met name de vrouwen in de straat waren oververtegenwoordigd in het fabriekswerk: zowat alle vrouwen werkten als bonendopsters om wat extra centen bij te verdienen. Zij zaten vaak voor het huis, en dopten en schilden de hele dag door bonen en wortels.

Ook de kinderen waren veel in beeld in de straat. Soms hielpen ze bij het doppen, andere keren waren zij gewoon aan het spelen terwijl de vrouwen toekeken. Het was een familie-achtige band: de moeders in de straat waren moeders van alle kinderen, en de kinderen waren de kinderen van alle moeders. Zo kon je dus gerust als moeder je kind alleen laten in de straat - je wist dat het in de gaten gehouden zou worden door één van de andere vrouwen.

Tegelijkertijd werd er onderling ook veel gekibbeld, weet Ton. Als er ruzie was werden er bijvoorbeeld schone boontjes gejat van elkaar, waardoor degene die de dupe werd van die diefstal minder verdiende. Als de mannen dan ‘s avonds terugkwamen van hun banen in de bouw, werd het pas echt menens. Zij vochten dan de ruzie uit, en de dag erna was het vaak allemaal weer vergeven en vergeten.